W trakcie studiów, nieuniknione są prace zaliczeniowe, które stanowią ważny element oceny i poświęcenia się temu zadaniu jest niezbędne dla osiągnięcia sukcesu. Jednak wielu studentów odczuwa stres i niepewność przed rozpoczęciem tego procesu. Jak się zabrać do pisania pracy zaliczeniowej?
Studenci, którzy rozpoczynają seminaria dyplomowe bardzo często zadają sobie pytania – jak się do tego zabrać? Promotor ma być dla nich drogowskazem, który przeprowadzi ich przez tematykę metodologii, będzie wspierał w wyborze tematu badań i ułatwi wybór odpowiedniej metody i techniki badawczej.
Niestety, student rozpoczynając pisanie pracy zaliczeniowej, nie zawsze liczyć na tak duże wsparcie. Często jest pozostawiony sam sobie, zagubiony i nie wie, od czego powinien zacząć. Pisanie pracy licencjackiej i magisterskiej składa się z kilku etapów, które każdy student powinien znać. Najtrudniejsze są prace zaliczeniowe o charakterze badawczym. Zdaniem Muszyńskiego wyróżnia się aż siedem etapów, które obejmuje pisanie pracy zaliczeniowej:
- postawienie i sformułowanie problemu badań;
- określenie hipotezy roboczej;
- wyłowienie oraz zdefiniowanie zmiennych;
- dobry wybór wskaźników;
- wybór metod i technik badawczych, a także narzędzia badawczego;
- opracowanie procedury badań;
- zgromadzenie materiałów badawczych.
Z kolei według Łobockiego, pisanie pracy zaliczeniowej obejmuje tylko pięć etapów:
- określenie sytuacji problemowej;
- formułowanie problemów i hipotez;
- wybór terenu badań a także osób badanych;
- przygotowanie procedury badań;
- przeprowadzenie badań.
Pisanie pracy zaliczeniowej polega zatem na przejściu przez te, kolejne etapy. Dla studenta może początkowo wydawać się to skomplikowane i trudne. Często studenci decydują się na wsparcie swoich działań, ponieważ myślą: „pisanie pracy zaliczeniowej – jak się do tego zabrać?” często z pomocą przychodzą firmy, mające doświadczenie w tym zakresie i pomagające studentowi przebrnąć przez pisanie prac zaliczeniowych. Natomiast zdanie się na sztuczną inteligencję w tym zakresie nie jest dobrym pomysłem. Pomyślcie co się stanie, jeśli wasz wykładowca dostanie kilka lub kilkanaście dokładnie takich samych prac…
Wybór tematu prac zaliczeniowych
Tematy prac zaliczeniowych są zazwyczaj narzucone, czasem jednak prowadzący zajęcia podaje listę tematów do wyboru. Jest to duże ułatwienie. Student dokonując wyboru tematu pracy zaliczeniowej powinien kierować się głównie dostępnością literatury. Ułatwi to w znacznym stopniu pisanie prac zaliczeniowych. Tematy, które są mało popularne lub dopiero poznawane przez naukowców często nie posiadają odpowiedniego zaplecza literaturowego. Student powinien zatem pamiętać, że interesujący go temat, nie zawsze będzie odpowiedni pod tym względem. Zabierając się za pisanie prac zaliczeniowych należy zatem rozpocząć od przeglądu dostępnej literatury.
Jeśli temat pracy może być dowolny, warto jednak skonsultować go z wykładowcą, który udzieli wskazówek dotyczących wyboru tematu pracy.
Przegląd literatury
Zabierając się za pisanie prac zaliczeniowych należy skupić się głównie na literaturze, bowiem na niej opierać się będzie cała praca. Dobór literatury jest bardzo ważny. Powinno się korzystać z literatury aktualnej i różnorodnej. Powinny być to publikacje naukowe, czyli rzetelne źródła wiedzy naukowej. Nie należy korzystać z dorobku innych studentów, ponieważ podnosi do ryzyko popełnienia plagiatu. Gdzie można znaleźć taką literaturę? Najwięcej publikacji znajduje się w bibliotece i czytelni. Dla studentów, którzy nie mają jednak na to czasu, polecane są czytelnie internetowe. Jak je znaleźć? Wpisywanie hasła „czytelnie internetowe” w wyszukiwarkach nie zawsze przyniesie dobre wyniki. Ciekawą opcję można znaleźć na stronie Edu-pomocnik.pl, gdzie z poziomu zakładki E-biblioteka mamy dostęp do wszystkich najlepszych czytelni internetowych.
Są to źródła, gdzie student najczęściej udaje się, aby zdobyć literaturę umożliwiającą pisanie prac zaliczeniowych.
Praca zaliczeniowa badawcza czy teoretyczna?
Na początku pisania pracy zaliczeniowej studenta mogą dopaść wątpliwości, czy wybrałem dobry temat (jeśli temat był do wyboru), czy będę w stanie zgromadzić odpowiednią literaturę? Oprócz tego pojawia się pytanie, czy praca powinna być badawcza czy teoretyczna? Chociaż najczęściej prace zaliczeniowe to proste eseje, jednak czasami zdarzają się prace badawcze, w tym projekty. Nie każda praca musi być badawcza, a prace zaliczeniowe najczęściej takie nie są, jednak, jeśli mamy możliwość wyboru, zdecydowanie się na badania obniża między innymi ryzyko plagiatu, ponieważ każde badania są unikane i niepowtarzalne. Praca badawcza sprawia, że pisanie prac zaliczeniowych jest ciekawsze, zaś rozdział badawczy sprawia, że student ma poczucie, że wykonał samodzielnie duży wkład w rozwój nauki. Dodatkowo przygotowuje go do późniejszego pisania pracy licencjackiej lub magisterskiej, wdrażając w procedury badawcze. Część badawcza również może być o wiele ciekawsza dla studenta podczas pisania niż odtwarzanie faktów ustalonych już przez wcześniejszych badaczy. Dodatkowo takie badania często można wykorzystać w późniejszej pracy dyplomowej, odejmując sobie zajęć na ostatnim roku studiów.
Pisanie prac zaliczeniowych – czego nie robić?
Na koniec zastanówmy się, czego nie robić podczas pisania prac zaliczeniowych. Przede wszystkim nie należy odkładać pisania pracy zaliczeniowej na ostatnią chwilę. Może wówczas okazać się, że dotarcie do niezbędnych źródeł naukowych będzie trudniejsze niż to pierwotnie zakładaliśmy. Temat może być na tyle unikatowy, że znalezienie czegokolwiek w Internecie okaże się po prostu niemożliwe i trzeba będzie udać się do biblioteki lub czytelni akademickiej. Nie zostawiajmy zatem napisania pracy zaliczeniowej na ostatni dzień przed jej oddaniem.
W takiej trudnej sytuacji niektórzy studenci mogą wpaść na pomysł, że skoro nie mają źródeł do napisania pracy, zlecą to sztucznej inteligencji. Jest to również bardzo zły pomysł. Przede wszystkim należy liczyć się z tym, że inni studenci z naszej grupy również mogą wpaść na taki sam pomysł, co będzie skutkowało tym, że część grupy odda prowadzącemu zajęcia identyczne prace. Ponadto sztuczna inteligencja może mieć poważny problem z tematami bardziej unikatowymi, jeśli chodzi o źródła naukowe, przez co może napisać po prostu bzdury, które mają się nijak do faktycznego stanu nauki. Kolejny problem ze sztuczną inteligencją to podawanie fałszywych przypisów i zmyślonej bibliografii – literatury, która po prostu nie istnieje. Wykładowca zadający pracę zaliczeniową dobrze orientuje się w tematyce od razu zauważy takie fałszywe źródła i przypisy.
Opracowanie na podstawie:
Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych, Kraków 2000, s. 13,
Maszke A.W. Metodologiczne postawy badań empirycznych, Rzeszów 2004, s. 44.